24 ਜਨਵਰੀ 2025: ਘਰ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਪੂਰੀਆਂ ਜਾਂ ਪਕੌੜੇ (pakoras) ਤਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੈਨ ਜਾ ਕੜਾਹੀ ਵਿੱਚ ਬਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ। ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਬਚੇ ਹੋਏ ਤੇਲ ਨੂੰ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਰਤਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਤੁਹਾਡੀ ਇਹ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੂਪ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਗਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡੀਕਲਸ ਵੀ ਵਧਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੋਜ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਸਟੈਂਡਰਡ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (FSSAI) ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਤੇਲ (oil) ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਗਰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੇਲ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਣਾ ਪਵੇ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਟ੍ਰਾਂਸ-ਫੈਟ ਦੇ ਗਠਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਤੇਲ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ
ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੇਲ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਧੂੰਏਂ ਛੱਡਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੇਲ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਚਰਬੀ ਦੇ ਅਣੂ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧੂੰਏਂ ਵਾਲੇ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਅਤੇ ਹਰ ਵਾਰ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਬੂ ਛੱਡਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਪਦਾਰਥ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਕਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਭੋਜਨ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਕੋਲੈਸਟ੍ਰੋਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ
ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ, ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕੁਝ ਚਰਬੀ ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਟ੍ਰਾਂਸ (trance) ਫੈਟ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਚਰਬੀ ਹਨ ਜੋ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਤੇਲ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਟ੍ਰਾਂਸ ਫੈਟ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਧਾਉਂਦਾ
ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਮੀ, ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀ ਆਕਸੀਜਨ, ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਹਾਈਡ੍ਰੋਲਾਈਸਿਸ, ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਤੇ ਪੋਲੀਮਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਲ਼ਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਬਦਲਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸੋਧਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੁਫ਼ਤ ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਰੈਡੀਕਲ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੋਨੋਗਲਾਈਸਰਾਈਡ, ਡਾਇਗਲਾਈਸਰਾਈਡ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਈਗਲਾਈਸਰਾਈਡ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ ਧਰੁਵੀ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਦੇ ਪਤਨ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਇੱਕ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਮਾਪਦੰਡ ਹੈ। ਵਾਰ-ਵਾਰ ਤਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਮਾਤਰਾ ਲਿਪਿਡ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਣ, ਆਕਸੀਡੇਟਿਵ ਤਣਾਅ, ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ, ਐਥੀਰੋਸਕਲੇਰੋਸਿਸ ਆਦਿ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਤੇਲ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਤਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਤੇਲ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਕਿਸ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਤਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਰਤਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
Read More: ਪੀਰੀਅਡਜ਼ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਧੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਵਾਲ, ਜਾਣੋ
