ICC Champions Trophy History: 2023 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਨੇ 2025 ਦੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ‘ਚ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਪੱਕੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਭਾਰਤ, ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ, ਇੰਗਲੈਂਡ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਛੇਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ‘ਚ ਆਈਸੀਸੀ ਨਾਕਆਊਟ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਹ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1998 ‘ਚ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ 2002’ਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਖਿਤਾਬ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਨੇ ਵੈਸਟ ਇੰਡੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ‘ਚ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ |

ਚੈਂਪੀਅਨਸ ਟਰਾਫੀ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ICC ਦੁਆਰਾ ਗੈਰ-ਟੈਸਟ ਖੇਡਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕੀਨੀਆ ‘ਚ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਆਈਸੀਸੀ ਲਈ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਦਾ ਸਾਧਨ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ |

ਅਸਲ ‘ਚ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ (ICC Champions Trophy History) ਨੂੰ ਮਿੰਨੀ-ਵਰਲਡ ਕੱਪ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ‘ਚ ਸਾਰੇ ICC ਪੂਰੇ ਮੈਂਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਇਹ ਇੱਕ ਨਾਕਆਊਟ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। 2002 ‘ਚ ਇਹ ਇੱਕ ਰਾਊਂਡ-ਰੋਬਿਨ ਫਾਰਮੈਟ ‘ਚ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਦਲਦੀ ਗਈ, ਪਰ 2009 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਈਸੀਸੀ ਵਨਡੇ ਰੈਂਕਿੰਗ ‘ਚ ਸਿਰਫ ਚੋਟੀ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ।

ਚੈਂਪੀਅਨਸ ਟਰਾਫੀ ਸੱਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਕਰਵਾਈ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਨੇ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਇਸਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਸ਼ੁਰੂ ‘ਚ ਹਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ 2009 ਤੋਂ ਇਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਦੇ ਅਨੁਸੂਚੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ‘ਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ‘ਚ ਬਦਲਾਅ

13 ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਅੱਠ ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ‘ਚ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੋ ਵਾਰ ਖਿਤਾਬ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇਸਦਾ ਖਿਤਾਬ ਜਿੱਤ ਸਕਿਆ । 2017 ਐਡੀਸ਼ਨ ਆਖਰੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਈਸੀਸੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਰੇਕ ਕ੍ਰਿਕਟ ਫਾਰਮੈਟ ਲਈ ਇੱਕ ਚੋਟੀ ਦਾ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸੀ।

2019 ‘ਚ ਇੱਕ ODI ਲੀਗ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੇ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ‘ਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 2021 ਵਿੱਚ ਆਈਸੀਸੀ ਟੀ-20 ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ‘ਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸਾਲ ਕੋਈ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ 2025 ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ‘ਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਕ੍ਰਿਕਟ ਯਾਤਰਾ ‘ਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਫਾਰਮੈਟ

ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਤੋਂ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਦੇ ਉਲਟ, ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਲਗਭਗ ਢਾਈ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਵੱਧ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਨਵੀਨਤਮ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਐਡੀਸ਼ਨ ‘ਚ 10 ਟੀਮਾਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ‘ਚ 8 ਟੀਮਾਂ ਸਨ।

2002 ਅਤੇ 2004 ‘ਚ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੇ ਫਾਰਮੈਟ ‘ਚ ਇੱਕ ਰਾਊਂਡ-ਰੋਬਿਨ ਮੁਕਾਬਲੇ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ 12 ਟੀਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਟੀਮਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਪੂਲ ‘ਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰੇਕ ਪੂਲ ‘ਚੋਂ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਪੜਾਅ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਟੀਮ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਮੈਚ (ਪੂਲ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਦੋ, ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫਾਈਨਲ ਦੇ ਨਾਲ) ਖੇਡਣ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ। 1998 ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ‘ਚ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠ ਮੈਚ ਸਨ, ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨ ‘ਚ 10 ਮੈਚ ਸਨ।

2009 ਤੋਂ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਟੀਮਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਦੇ ਦੋ ਪੂਲ ‘ਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਰਾਊਂਡ-ਰੋਬਿਨ ਫਾਰਮੈਟ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ। ਹਰੇਕ ਪੂਲ ‘ਚੋਂ ਚੋਟੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਟੀਮਾਂ ਸੈਮੀਫਾਈਨਲ ‘ਚ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਟੀਮ ਇੱਕ ਮੈਚ ਵੀ ਹਾਰ ਕੇ ਬਾਹਰ ਹੋਣ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ‘ਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਫਾਰਮੈਟ ‘ਚ ਕੁੱਲ 15 ਮੈਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਗਭਗ ਢਾਈ ਹਫ਼ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਆਈਸੀਸੀ ਚੈਂਪੀਅਨਜ਼ ਟਰਾਫੀ ਜੇਤੂ :-

1998: ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ
2000: ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ
2002: ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ (ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ)
2004: ਵੈਸਟਇੰਡੀਜ਼ ਇੰਗਲੈਂਡ
2006 : ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
2009 : ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
2013 : ਭਾਰਤ
2017 : ਪਾਕਿਸਤਾਨ

—-ਜੋਨੀ—-