ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 18 ਜਨਵਰੀ 2022 : ਭਾਰਤ ਆਪਣਾ 73ਵਾਂ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 2022 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਫੈਸਲਾ ਲੈਂਦਿਆਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 24 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ 23 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨੇਤਾਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਦੀ ਜਯੰਤੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਫਲਾਈਪਾਸਟ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਤਾਕਤਵਰ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਅਸਮਾਨ ‘ਚ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਨਗੇ। ਇਹ ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ? 1950 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਨ ਕਿੱਥੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ? ਪਹਿਲੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਇਸ ਪਰੇਡ ਵਿਚ ਕੌਣ ਕੌਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ? ਕੀ 1950 ਵਿਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਹਰ ਸਾਲ ਵਾਂਗ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੋਂ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ?
ਪਹਿਲਾ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਕਿੱਥੇ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ?
ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 26 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲਾ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੀ ਪਰੇਡ ਦੇਖੀ ਗਈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਚਿੜੀਆਘਰ ਇਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੇਡੀਅਮ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ?
ਪਹਿਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ: ਰਾਜਿੰਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਤਿਰੰਗਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਉਪਰੰਤ ਪਰੇਡ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਕਿਲਾ ਗੂੰਜ ਉੱਠਿਆ।
ਪਹਿਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ?
ਪ੍ਰਧਾਨ ਡਾ. ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਆਖਰੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸੀ ਰਾਜਗੋਪਾਲਾਚਾਰੀ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ।
ਪਹਿਲੀ ਪਰੇਡ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
ਹਰ ਸਾਲ ਰਾਜਪਥ ਤੋਂ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੱਕ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਰੇਡ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ 1950 ਦੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਹੁਣ ਜਿੰਨੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਕਿਸੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਜਿਸ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਲਈ ਲੋਕ ਕਨਾਟ ਪਲੇਸ ਵਿਖੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ ਸੈਨਾ, ਹਵਾਈ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕੁਝ ਟੁਕੜੀਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਦਿਨ ਨਾ ਤਾਂ ਫਲੋਟ ਕੱਢੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜੈੱਟ ਹਵਾਈ ਕਾਰਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਡਕੋਟਾ ਅਤੇ ਸਪਿਟਫਾਇਰ ਵਰਗੇ ਛੋਟੇ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ।