ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ/ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 21 ਦਸੰਬਰ 2024: ਸੰਸਦ ਦੇ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਇਜਲਾਸ ਦੌਰਾਨ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ (ਰਾਜ ਸਭਾ) ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ (MP Satnam Singh Sandhu) ਵੱਲੋਂ ਚੁੱਕੇ ਘੱਗਰ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ‘ਚ ਵੱਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਚੁੱਕੇ ਗਏ | ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਲੈਂਦਿਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਨ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਮੰਤਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਕਦਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਨ, ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ 19 ਜਨਵਰੀ 2025 ਨੂੰ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਬੈਠਕ ਸੱਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਬੈਠਕ ‘ਚ ਕੇਂਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਸਬੰਧਤ ਸੂਬਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡਾਂ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ‘ਚ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਗਰ ਦਰਿਆ ਤੇ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਸਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ (MP Satnam Singh Sandhu) ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਚੁੱਕਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਨਲੇਵਾ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕੇਸ
ਵਧਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਨਲੇਵਾ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕੇਸ), ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ | ਘੱਗਰ ਅਤੇ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ‘ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪੱਧਰ ਕਾਰਨ (ਜਿਸਦੇ ਹੋਰ ਮੁੱਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸੰਧੂ ਵੱਲੋਂ ਉਠਾਏ ਗਏ ਹਨ) ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦਾ ਵਿਨਾਸ਼, ਜਲਗਾਹਾਂ ‘ਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਾਰਨ ਉਪਜਾਊ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੰਜਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਘੱਗਰ ਦਰਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਨਿਕਾਸ, ਅਣਸੋਧਿਆ ਸੀਵਰੇਜ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਕਾਰਨ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖਤਰਨਾਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੱਧਰ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਤਨਾਮ ਸੰਧੂ (MP Satnam Singh Sandhu) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸੂਬਿਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ‘ਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਡੇਰਾਬੱਸੀ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹਰਿਆਣਾ, ਮਾਨਸਾ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਚ ਉਦਯੋਗਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਾਬਣ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮਿਉਂਸਪਲ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਕਾਰਨ ਦਰਿਆ ‘ਚ ਗੰਭੀਰ ਗੰਦਗੀ ਦੇਖੀ ਗਈ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜਲਘਰ ‘ਚ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਕਾਰਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਈ ਖਤਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੈਂਸਰ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗ, ਗੈਸਟਰੋਐਂਟਰਾਇਟਿਸ, ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਅਯੋਗ (ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ) ਬਣਨਾ) ਬਲਕਿ ਜਲ-ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਬੁੱਢੇ ਨਾਲੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਤ
ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਜੋ ਕਿ ਸਤਲੁਜ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਹੈ, ‘ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ‘ਚ ਅਣਸੋਧਿਆ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗੰਦਾ (ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ) ਛੱਡਣਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਸਤਲੁਜ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਸੰਗਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਬੀ ਦਾ ਪਾਣੀ (ਦਰਮਿਆਨੀ ਜਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ) ਲੈ ਕੇ ਚਲਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸੰਗਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਲਾਸ ਈ ਦੇ ਪਾਣੀ (ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਅਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ) ਵੱਲ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਸੰਗਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਤਲੁਜ ‘ਚ ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ ਅਤੇ ਆਰਸੈਨਿਕ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੰਗਾਈ ਯੂਨਿਟ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਪਲੇਟਿੰਗ, ਹੌਜ਼ਰੀ, ਸਟੀਲ ਰੋਲਿੰਗ ਮਿੱਲ ਬੁੱਢੇ ਨਾਲੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹਨ। 228 ਰੰਗਾਈ ਯੂਨਿਟਾਂ ਅਤੇ 16 ਆਉਟਲੈਟਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਅਣਸੋਧਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਗੰਦਾ ਪਾਣੀ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਦਰਿਆ ‘ਚ ਛੱਡਦਾ ਹੈ।
ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੁੱਢਾ ਦਰਿਆ ਔਸਤਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਲਗਭਗ 16,672 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਜੈਵਿਕ ਬੈਰੇਨ ਮੰਗ (ਬੀਓਡੀ) ਲੋਡ ‘ਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਈਸਟ ਬੇਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਬੀਓਡੀ ਲੋਡ ‘ਚ ਲਗਭਗ 20,900 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸੰਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤ ਬੰਜਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ (MP Satnam Singh Sandhu) ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਬੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਚ ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਉਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਅਣਸੋਧਿਆ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੁਆਰਾ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸੰਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰ ਬੀਤਦੇ ਸਾਲ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਵਿਗੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਦੇ ਛੰਬਾਂ ‘ਚ ਦੂਸ਼ਿਤ ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ 10 ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਘੱਟ ਆਕਸੀਜਨ ਪੱਧਰ ਕਾਰਨ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਲੀ ਬੇਨ ‘ਚ ਸਾਲ 2012, 2013, 2015, 2017, 2021 ਅਤੇ 2022 ‘ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੱਛੀਆਂ ਮਰ ਗਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਧਿਐਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਲੀ ਬੇਨ ‘ਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ‘ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਮਸਰ ਸਾਈਟਾਂ ‘ਤੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟੀ
ਅੰਕੜੇ ਦਿੰਦਿਆਂ, ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2021-22 ‘ਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਮਸਰ ਸਾਈਟਾਂ ‘ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 95,928 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 2022-23 ‘ਚ ਘੱਟ ਕੇ 85,882 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹਰੀਕੇ ਜਲਗਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। 2023 ‘ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ 65,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਏ, ਜੋ ਕਿ 2021 ‘ਚ ਆਏ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 12 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਸੀ।
ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਵਾਤਾਵਰਨ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਠਾਏ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ 19 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਬੈਠਕ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉੱਚ-ਪੱਧਰੀ ਬੈਠਕ ਘੱਗਰ ਨਦੀ, ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਜਲ ਸਰੋਤਾਂ ‘ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ‘ਚ ਮੱਦਦ ਕਰੇਗੀ।”
Read More: Parliament Winter Session: ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਸੈਸ਼ਨ ਦਾ ਅੱਜ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨ, ਸੰਸਦ ‘ਚ ਗੂੰਜੇ ਇਹ ਅਹਿਮ ਮੁੱਦੇ
