Fauja Singh Biography: ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਉਮਰ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਮੁਕਾਮ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੈਰਾਥਨ ਸਿੱਖ ਐਥਲੀਟ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹੀ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ। 114 ਸਾਲਾ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਬੀਤੀ ਸ਼ਾਮ ਬਿਆਸ ਪਿੰਡ ਨੇੜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ‘ਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਨਾਲ ਖੇਡ ਜਗਤ ‘ਚ ਸੋਗ ਦੀ ਲਹਿਰ ਹੈ | ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ |
ਟਰਬਨੇਡ ਟੋਰਨਾਡੋ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 100 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 5,000 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਦੌੜਾਂ ‘ਚ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੰਡਨ, ਗਲਾਸਗੋ, ਟੋਰਾਂਟੋ, ਹਾਂਗਕਾਂਗ ‘ਚ ਕਈ ਮੈਰਾਥਨ ਦੌੜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ‘ਚ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਮੋੜ ਨੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੋੜਾਕ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ 89 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਮੈਰਾਥਨ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਿੱਖ ਦੌੜਾਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹੈ।
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ
2011 ‘ਚ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਟਰਬਨੇਡ ਟੋਰਨਾਡੋ ‘ਚ ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1911 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਬਿਆਸ ਪਿੰਡ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਫੌਜਾ ਬਚਪਨ ‘ਚ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਤੁਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਅਸਾਧਾਰਨ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ‘ਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਦੌੜਨ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਫੌਜਾ 1947 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।
5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਤੁਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਬਚਪਨ ਕਾਫ਼ੀ ਔਂਕੜਾ ਭਰਿਆ ਰਿਹਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਲੱਤਾਂ ਕਾਰਨ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਤੁਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਲਈ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਤਲੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੰਡਾ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਥੋੜ੍ਹੇ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਸਾਲ 1992 ‘ਚ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਗਿਆਨ ਕੌਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਲੰਡਨ ‘ਚ ਜਾ ਵਸ ਗਏ।
ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਦਾ ਦੁੱਖ
ਅਗਸਤ 1994 ‘ਚ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੰਜਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਕੁਲਦੀਪ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਗਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 2000 ਤੱਕ ਇਸਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਸੀ। 89 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੌੜ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਪੂਰੀ ਮੈਰਾਥਨ, ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ, 6 ਘੰਟੇ 54 ਮਿੰਟ ‘ਚ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਟੋਰੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਅਸਾਧਾਰਨ ਕਾਰਨਾਮੇ ਨੇ 90 ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ‘ਚ ਪਿਛਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਵਸ੍ਰੇਸ਼ਠ ਸਮੇਂ ਤੋਂ 58 ਮਿੰਟ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨਿਊਯਾਰਕ, ਟੋਰਾਂਟੋ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ‘ਚ ਮੈਰਾਥਨਾਂ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦਾ ਦੌੜਾਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਟ੍ਰੇਨਰ, ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਦਾ ਰਿਹਾ।
ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੀ 2003 ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਾਟਰਫਰੰਟ ਮੈਰਾਥਨ ‘ਚ ਨਿੱਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੈਰਾਥਨ ਸੀ | ਇਸ ਮੈਰਾਥਨ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ’90 ਤੋਂ ਵੱਧ’ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ‘ਚ 5 ਘੰਟੇ 40 ਮਿੰਟ ‘ਚ ਦੌੜ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਸਭ ਦਾ ਧੀਆਂ ਖਿੱਚਿਆ । ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਦੌੜ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੈਰਿਟੀਆਂ ਲਈ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਫੰਡ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਮੈਰਾਥਨ ‘ਚ ਆਪਣੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।
100 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਲਾਈ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਝੜੀ
2011 ‘ਚ 100 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਟੋਰਾਂਟੋ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਬਿਰਚਮਾਉਂਟ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿਖੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਓਨਟਾਰੀਓ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਇਨਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਮੀਟ ‘ਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ‘ਚ ਅੱਠ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ (ਉਮਰ-ਸਮੂਹ) ਬਣਾਏ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਾਂਬੱਧ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਲਈ ਪੰਜ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਤਿੰਨਾਂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਕੋਈ ਅੰਕ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ 95 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਲਈ ਮੌਜੂਦਾ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਸਨ।
ਓਨਟਾਰੀਓ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਇਨਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਮੀਟ ‘ਚ ਤੋੜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
100 ਮੀਟਰ: 23.40 ਸਕਿੰਟ (ਪਿਛਲਾ 29.83)
200 ਮੀਟਰ: 52.23 ਸਕਿੰਟ (ਪਿਛਲਾ 77.59 ਸਕਿੰਟ)
400 ਮੀਟਰ: 2:13.48 (ਪਿਛਲਾ 3:41.00)
800 ਮੀਟਰ: 5:32.18 (ਪਿਛਲਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ)
1,500 ਮੀਟਰ: 11:27.00 (ਪਿਛਲਾ 16:46.00)
1 ਮੀਲ: 11:53.45 (ਪਿਛਲਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ)
3,000 ਮੀਟਰ: 24:52.47 (ਪਿਛਲਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ)
5,000 ਮੀਟਰ: 49:57.39 (ਪਿਛਲਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ)
ਲੰਡਨ 2012 ਓਲੰਪਿਕ ਲਈ ਮਸ਼ਾਲਧਾਰੀ ਰਹੇ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਲੰਡਨ 2012 ਓਲੰਪਿਕ ਲਈ ਮਸ਼ਾਲਧਾਰੀ ਸੀ। ਫੌਜਾ ਨੇ 101 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਦੌੜ ਤੋਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਦੌੜ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਚੀਨ ‘ਚ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੌੜ, 1 ਘੰਟਾ, 32 ਮਿੰਟ ਅਤੇ 28 ਸਕਿੰਟ ‘ਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।
ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮੈਰਾਥਨ ‘ਚ ਰਿਕਾਰਡ
2000 ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ: 6 ਘੰਟੇ 54 ਮਿੰਟ
2001 ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ: 6 ਘੰਟੇ 54 ਮਿੰਟ
2002 ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ: 6 ਘੰਟੇ 45 ਮਿੰਟ
2003 ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ: 6 ਘੰਟੇ 2 ਮਿੰਟ
2003 ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਾਟਰਫਰੰਟ ਮੈਰਾਥਨ: 5 ਘੰਟੇ 40 ਮਿੰਟ (ਨਿੱਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ)
2003 ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਮੈਰਾਥਨ: 7 ਘੰਟੇ 35 ਮਿੰਟ
2004 ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ: 6 ਘੰਟੇ 7 ਮਿੰਟ
2004 ਗਲਾਸਗੋ ਸਿਟੀ ਹਾਫ ਮੈਰਾਥਨ: 2 ਘੰਟੇ 33 ਮਿੰਟ
2004 ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਾਟਰਫਰੰਟ ਹਾਫ ਮੈਰਾਥਨ: 2 ਘੰਟੇ 29 ਮਿੰਟ 59 ਸਕਿੰਟ
2011 ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਾਟਰਫਰੰਟ ਮੈਰਾਥਨ: 8 ਘੰਟੇ 11 ਮਿੰਟ
2012 ਲੰਡਨ ਮੈਰਾਥਨ: 7 ਘੰਟੇ 49 ਮਿੰਟ 21 ਸਕਿੰਟ
2012 ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਮੈਰਾਥਨ (10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ): 1 ਘੰਟਾ 34 ਮਿੰਟ
2013 ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਮੈਰਾਥਨ (10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ): 1 ਘੰਟਾ 32 ਮਿੰਟ 28 ਸਕਿੰਟ
ਸਾਲ 2021 ਦੌਰਾਨ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਓਮੰਗ ਕੁਮਾਰ ਬੀ ਨੇ 13 ਨਵੰਬਰ 2003 ਨੂੰ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਬਾਇਓਪਿਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ | ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਭਰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ ਪਿੰਨੀ ਖਾਣਾ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪੀਣਾ ਬੇਹੱਦ ਪਸੰਦ ਸੀ | ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਨਾਲ ਇੱਕ ਯੁੱਗ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ | ਇਸ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਦੌੜਾਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹੈ।
Read More: PM ਮੋਦੀ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿੱਖ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ‘ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ
