19 ਫਰਵਰੀ 2025: ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ (Chhatrapati Shivaji Maharaj Jayanti) ਜਯੰਤੀ ਹਰ ਸਾਲ 19 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰ, ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੇ ਮੁਗਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਈ ਯੁੱਧ ਲੜੇ ਅਤੇ ਜਿੱਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1674 ਵਿੱਚ “ਛਤਰਪਤੀ (ਸਮਰਾਟ)” ਵਜੋਂ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਹਵਾਲੇ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਯੰਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਜਯੰਤੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਮਰਾਠਾ ਰਾਜਾ ਦੀ 395ਵੀਂ ਜਯੰਤੀ ਹੈ।
ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਜਯੰਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਮਹੱਤਵ
ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਜਯੰਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ (hindu calender) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਗ੍ਰੇਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਜਨਮ ਮਿਤੀ 19 ਫਰਵਰੀ ਹੈ।
ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੂੰ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਰਾਜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਓਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਰਬਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਰਾਠੀ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।
ਇੱਕ ਮਾਸਟਰ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ, ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੇ ਮੁਗਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਈ ਯੁੱਧ ਵੀ ਜਿੱਤੇ ਅਤੇ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ (maratha samraj) ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ। 1674 ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ‘ਛਤਰਪਤੀ’ ਜਾਂ ਸਮਰਾਟ ਵਜੋਂ ਤਾਜ ਪਹਿਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਬਹਾਦਰੀ, ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਬਾਰੇ ਤੱਥ
ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਜੀਜਾਬਾਈ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਦਲੇਰ ਔਰਤ ਸੀ।
ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ – ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਖੇਤਰੀ ਦੇਵੀ ਸ਼ਿਵਾਈ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਨੂੰ ‘ਪਹਾੜੀ ਚੂਹਾ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਹਵਾਲੇ
ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਾ ਸਮਝੋ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾ ਸਮਝੋ।
ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਨਾ ਝੁਕਾਓ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸਨੂੰ ਉੱਚਾ ਰੱਖੋ।
ਭਾਵੇਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹੱਕ ਹੈ।
ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
Read More: ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਦੂਜੇ ਛਤਰਪਤੀ ਸੰਭਾਜੀ ਰਾਜੇ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
