ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸੇਂਗੋਲ (Sengol) ਨੂੰ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਚੇਨਈ ਦਾ ਵੁਮਿਦੀ ਬੰਗਾਰੂ ਚੇਟੀ ਪਰਿਵਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫੀ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ 95 ਸਾਲਾ ਬਜ਼ੁਰਗ ਏਥੀਰਾਜ ਨੇ 76 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੇਂਗੋਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਮੌਕੇ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੱਦਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਅਧੀਨਮ ਦੇ ਨੇਤਾ ਨੇ ‘ਸੇਂਗੋਲ’ (Sengol) (ਪੰਜ ਫੁੱਟ ਲੰਬਾਈ) ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜੌਹਰੀ ਵੁਮਿਦੀ ਬੰਗਾਰੂ ਚੇਟੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਵੁਮੀਦੀ ਬੰਗਾਰੂ ਜਵੈਲਰਜ਼ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਰਾਜਦੰਡ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਅਤੇ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਫੋਟੋ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ‘ਸੇਂਗੋਲ’ ‘ਤੇ ਛੋਟੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਵੁਮੀਦੀ ਏਥੀਰਾਜੁਲੂ (96) ਅਤੇ ਵੁਮੀਦੀ ਸੁਧਾਕਰ (88), ਅਸਲ ਰਾਜਦੰਡ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਦੋ ਆਦਮੀਆਂ ਦੇ ਨਵੀਂ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਏਥੀਰਾਜ 20 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸੇਂਗੋਲ ਬਣਾਇਆ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, “ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਧਾਰਨ ਸੁਨਿਆਰਿਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਾਸ ਚੀਜ਼ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸੇਂਗੋਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅੱਜ ਵੀ ਯਾਦ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕਈ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਏ ਸਨ। ਕਈ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵੇਖੀਆਂ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਜਾ ਕੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚੇਟੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ ਵੁਮਿਦੀ ਸੁਧਾਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ‘ਸੇਂਗੋਲ’ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਲੱਗਿਆ। ਇਹ ਚਾਂਦੀ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਪਲੇਟ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੈ। ਮੈਂ 14 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਇਸ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਸੇਂਗੋਲ (Sengol) ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਲਈ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੇ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 1947 ਵਿੱਚ ਸੇਂਗੋਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਸਮੀ ਰਾਜਦੰਡ ਨੂੰ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੀ ਨਹਿਰੂ ਗੈਲਰੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਨਹਿਰੂ ਨੇ 14 ਦਸੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ 1954 ਵਿੱਚ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
image: social media
ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੇਂਗੋਲ 28 ਮਈ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਕੁਰਸੀ ਨੇੜੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਰਸਮੀ ਰਾਜਦੰਡ (ਸੇਂਗੋਲ) ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਨਹਿਰੂ ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਸ ਰਾਜਦੰਡ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤਮਿਲ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਸੇਂਗੋਲ ਤਾਮਿਲ ਸ਼ਬਦ ਸੇਮਾਈ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਧਰਮ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ। ਸੇਂਗੋਲ ਸਮਰਾਟ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ ਸੇਂਗੋਲ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਚੋਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੋਲ, ਮੌਰੀਆ ਅਤੇ ਗੁਪਤਾ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ ਸਮੇਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਸੇਂਗੋਲ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਸ਼ਾਸਕ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 14 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 10.45 ਵਜੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਇਸ ਨੂੰ (ਸੇਂਗੋਲ) ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਤੋਂ ਨਿਆਂਪੂਰਨ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੇਂਦਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਆਮਿਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ “ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ‘ਸੇਂਗੋਲ’ ਨੂੰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿਚ ਰੱਖਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ‘ਸੇਂਗੋਲ’ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਗ, ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਢੁਕਵੀਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸੇਂਗੋਲ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਹੈ।
