ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ (PV Narasimha Rao) ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਠ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤੇ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ 50 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ । 10 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਵੀ ਸੀ। ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ 20 ਜੂਨ 1991 ਤੋਂ 16 ਮਈ 1996 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 53 ਸਾਲ ਸੀ।

ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੇ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ‘ਚ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੋਡਿੰਗ ਸਿੱਖੀ

ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ (PV Narasimha Rao) ਨੇ 60 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੋਡ ਬਣਾਇਆ। ਪੀ.ਵੀ. ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਜੂਨ 1921 ਨੂੰ ਕਰੀਮਨਗਰ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੇ ਓਸਮਾਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਮੁੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਨਾਗਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਸਮੇਤ ਅੱਠ ਬੱਚੇ ਸਨ।

ਉਹ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਹਰ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਵਕੀਲ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦਾ ਚਾਰਜ ਸਾਂਭਿਆ । ਉਹ 1962 ਤੋਂ 1964 ਤੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਮੰਤਰੀ, 1964 ਤੋਂ 1967 ਤੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਮੰਤਰੀ, 1967 ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਮੈਡੀਕਲ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ 1968 ਤੋਂ 1971 ਤੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਉਹ 1971 ਤੋਂ 1973 ਤੱਕ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਰਹੇ। ਉਹ 1975 ਤੋਂ 76 ਤੱਕ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ, 1968 ਤੋਂ 74 ਤੱਕ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਤੇਲਗੂ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ 1972 ਤੱਕ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਹਿੰਦੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸਭਾ, ਮਦਰਾਸ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਹੇ।

ਉਹ 1957 ਤੋਂ 1977 ਤੱਕ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ, 1977 ਤੋਂ 1984 ਤੱਕ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 1984 ਵਿੱਚ ਰਾਮਟੇਕ ਤੋਂ ਅੱਠਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। 1978-79 ਵਿੱਚ ਪਬਲਿਕ ਅਕਾਊਂਟਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਏਸ਼ੀਅਨ ਐਂਡ ਅਫਰੀਕਨ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।

ਰਾਓ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆ ਭਵਨ ਦੇ ਆਂਧਰਾ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਸਨ। ਉਹ 14 ਜਨਵਰੀ 1980 ਤੋਂ 18 ਜੁਲਾਈ 1984 ਤੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ, 19 ਜੁਲਾਈ 1984 ਤੋਂ 31 ਦਸੰਬਰ 1984 ਤੱਕ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ 31 ਦਸੰਬਰ 1984 ਤੋਂ 25 ਸਤੰਬਰ 1985 ਤੱਕ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 5 ਨਵੰਬਰ 1984 ਤੋਂ ਯੋਜਨਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦਾ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਵੀ ਸੰਭਾਲਿਆ। 25 ਸਤੰਬਰ 1985 ਤੋਂ, ਉਸਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਨੇ ਤਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਾਊਨ ਟੂ ਅਰਥ ਸੀ।

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਾਇਸੈਂਸ-ਪਰਮਿਟ ਰਾਜ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ

24 ਜੁਲਾਈ 1991 ਨੂੰ, ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ (PV Narasimha Rao) ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਖੌਤੀ ‘ਲਾਇਸੈਂਸ-ਪਰਮਿਟ ਰਾਜ’ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਧਾਰ ਜੁਲਾਈ 1991 ਅਤੇ ਮਾਰਚ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ। ਜਦੋਂ ਰਾਓ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਰਹੇ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫਰਵਰੀ 1992 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਦੂਜਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਰਾਓ ਸਰਕਾਰ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਸੀ।

ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਆਰਥਿਕ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਰੋਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਵਾਇਲਰ ਰਵੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ, ਰਾਓ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 1992 ਵਿੱਚ ਤਿਰੂਪਤੀ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ (ਏ.ਆਈ.ਸੀ.ਸੀ.) ਦਾ ਇੱਕ ਇਜਲਾਸ ਬੁਲਾਇਆ।

ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਭਾਸ਼ਣ ‘ਦ ਟਾਸਕ ਅਹੇਡ’ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਡੀ, ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਮਾਜਵਾਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮੱਧ ਮਾਰਗ ਚੁਣਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਨੀਤੀ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਉਲੀਕੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।