ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 13 ਜਨਵਰੀ 2022 : 15 ਜਨਵਰੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 15 ਜਨਵਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਾਣ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ 74ਵਾਂ ਸੈਨਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਆਰਮੀ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰਜ਼ ਵਿਖੇ ਮਿਲਟਰੀ ਪਰੇਡ, ਮਿਲਟਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਦੇਸ਼ ਫੌਜ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਿਵਸ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਖਾਸ ਹੈ? ਦਰਅਸਲ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦਿਵਸ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕੇਐਮ ਕਰਿਅੱਪਾ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕੇਐਮ ਕਰਿਅੱਪਾ ਕੌਣ ਹਨ ਅਤੇ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ, ਨਾਲ ਹੀ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਆਰਮੀ ਡੇ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਕੌਣ ਹਨ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਕੇਐਮ ਕਰਿਅੱਪਾ?
ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ੌਜ ਉੱਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕਮਾਂਡਰ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ। ਸਾਲ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੂਲ ਦਾ ਹੀ ਸੀ। 1949 ਵਿੱਚ, ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼ ਜਨਰਲ ਫਰਾਂਸਿਸ ਬੁਚਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਭਾਰਤੀ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਕੇਐਮ ਕਰਿਅੱਪਾ ਨੇ ਲਈ ਸੀ। ਉਹ ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਰਿਅੱਪਾ ਵੀ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਬਣੇ।
ਆਰਮੀ ਡੇ ਸਿਰਫ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ?
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕੇਐਮ ਕਰਿਅੱਪਾ 15 ਜਨਵਰੀ 1949 ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 15 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਰਿਅੱਪਾ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਬਣੇ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 2 ਲੱਖ ਸੈਨਿਕ ਸਨ। ਕਰਿਅੱਪਾ 1953 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਅਤੇ 1993 ਵਿੱਚ 94 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਕਰਿਅੱਪਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ
ਕਰਿਅੱਪਾ ਨੇ 1947 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1986 ਵਿੱਚ ਫੀਲਡ ਮਾਰਸ਼ਲ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬਰਮਾ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਂਪਾਇਰ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਵੀ ਮਿਲਿਆ।
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਦੋਂ ਹੋਈ?
ਰਾਜੇ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ, ਹਰ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸੈਨਿਕ ਸਨ, ਪਰ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਸਾਲ 1776 ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਟੁਕੜੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।