ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ 09 ਜੂਨ 2023: ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (Bangladesh) ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਖੁਦ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਾਲ 2023-24 ਤੋਂ 2025-26 ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਨੀਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਵਿੱਤੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਿਜਲੀ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਇੱਕ ਰੁਪਏ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ’ਤੇ ਸਬਸਿਡੀ ਖਰਚ 474 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵਧ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ‘ਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਟਕਾ (Taka) 10 ਫੀਸਦੀ ਹੋਰ ਘਟਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ 3800 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵਧ ਜਾਵੇਗਾ।
ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਾਂਗ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਰਜ਼ੇ ਡਾਲਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਏ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਡਾਲਰ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਨਵੇਂ ਕਰਜ਼ੇ ਨਾ ਲਏ ਵੀ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬੋਝ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਟਕਾ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘਟਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਬਸਿਡੀ ਖਰਚੇ, ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਟਕੇ (Taka) ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਆਈ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਲਈ ਦਰਾਮਦ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਲਏ ਕਰਜ਼ੇ (ਮੂਲ ਅਤੇ ਵਿਆਜ) ਦੀ ਮੁੜ ਅਦਾਇਗੀ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਕਮ ਖਰਚ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਹਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਹੈ।
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (Bangladesh) ਵਿੱਚ, 2022-23 ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ, ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਸਬਸਿਡੀ ਲਈ 40,265 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਬਜਟ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਕਰੰਸੀ ਦੇ ਡਿਵੈਲੂਏਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤਾਂ ‘ਤੇ 50,926 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚਣੇ ਪਏ। ਹੁਣ ਅਗਲੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ, ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ 66,762 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਛੋਟੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਬੋਝ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ- ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬੈਂਕ ਨੇ ਚਾਲੂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ‘ਚ ਡਾਲਰ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਕੀਮਤ 16 ਵਾਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ 1 ਜੂਨ ਨੂੰ ਟਕੇ ਦਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁੱਲ ਘਟਾਇਆ। ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਸਾਲ ‘ਚ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਟਕੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ‘ਚ 22.61 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਡਾਲਰ 86.45 ਰੁਪਏ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਲਗਭਗ 106 ਰੁਪਏ ਹੈ।
