ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 18 ਮਾਰਚ 2023: ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ‘ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ (S Jaishankar) ਦਾ ਵੱਡਾ ਬਿਆਨ ਆਇਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਰਮਿਆਨ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ‘ਨਾਜ਼ੁਕ’ ਅਤੇ ‘ਖਤਰਨਾਕ’ ਦੱਸਿਆ। ਇੰਡੀਆ ਟੂਡੇ ਕਨਕਲੇਵ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦਿਆਂ ਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਫੌਜੀ ਬਲ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਨੇ 2020 ਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਦੋ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਏ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਸਾਡੇ 20 ਜਵਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਜਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਦੌਰ ਦੁਆਰਾ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਸੰਬਰ ‘ਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਅਣਪਛਾਤੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਸੈਕਟਰ ‘ਚ ਹਿੰਸਾ ਭੜਕ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਸੀ।
ਐੱਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ (S Jaishankar) ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੇਰੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਸਥਿਤੀ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਨਾਜ਼ੁਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸਾਡੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵੀ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਬੰਧ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਆਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਤੰਬਰ 2020 ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਨਾਲ ਹੋਏ ਸਿਧਾਂਤਕ ਸਮਝੌਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ।
ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਣਸੁਲਝੇ ਬਿੰਦੂਆਂ ‘ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਚੀਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਤੁਸੀਂ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।
ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ‘ਚ ਜੀ-20 ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਬੈਠਕ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਕਿਨ ਗੈਂਗ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਾਲ ਜੀ-20 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ, ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਉਮੀਦ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਫੋਰਮ ਨੂੰ ‘ਗਲੋਬਲ ਫਤਵੇ’ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਸੱਚ’ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੀ-20 ਸਿਰਫ਼ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਲੱਬ ਜਾਂ ਗਲੋਬਲ ਜਵਾਬ ਦਾ ਖੇਤਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਸਮੁੱਚੀ ਗਲੋਬਲ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੀ-20 ਸੰਮਲੇਨ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਪੱਧਰੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਰੂਸ ਦੇ ਯੂਕਰੇਨ ਉੱਤੇ 13 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
