ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 10 ਜਨਵਰੀ 2022 : ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਪੋਸ਼ਣ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਫਿੱਟ ਰੱਖਣ ਲਈ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟਸ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਖੋਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਇਦੇ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨੁਕਸਾਨ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ? ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗੁਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ?
ਗੁਰਦਾ ਸਰੀਰ ਦਾ ਉਹ ਅਹਿਮ ਅੰਗ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੀ ਗੰਦਗੀ ਨੂੰ ਫਿਲਟਰ ਕਰਕੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ, ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਘਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਫਿਲਟਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦੋ ਗੁਰਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਇਸ ਅੰਗ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਰੋਤ
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਲੜੀ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਇਹ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਸ਼ੂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅਮੀਨੋ ਐਸਿਡ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਤੁਹਾਡੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਚ ਖੁਰਾਕ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਦਾਲਾਂ, ਫਲ, ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਆਦਿ ਨਾਲ।
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਸਹੀ ਹੈ?
ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਦਿਨ ਭਰ ਊਰਜਾਵਾਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸਰੀਰ ਦੇ ਭਾਰ ਲਈ 0.8 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ 65 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਲਗਭਗ 52 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਖੁਰਾਕ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਸਪਲੀਮੈਂਟਸ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਅਥਲੀਟ, ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਲੋਕ ਜਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਮਾਤਰਾ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਹੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪੁੱਜ ਸਕਦਾ ਹੈ |
ਵਾਧੂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੁਰਾਕ ਗੁਰਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਿਡਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਡਰਿੰਕਸ ਜੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਵਾਧੂ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ |
ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਪਰ ਪੂਰਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੈਲੀਟੋਸਿਸ, ਕਬਜ਼ ਜਾਂ ਦਸਤ, ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਡਨੀ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਉੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖਤਰੇ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।