31 ਅਕਤੂਬਰ 2024: ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ (global warming) ਦੇ ਫੈਲਣ ਕਾਰਨ ਹਿਮਾਚਲ (Himachal Pradesh) ਵਿੱਚ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਚਾਦਰ ਸੁੰਗੜਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ । ਸਤਲੁਜ, ਰਾਵੀ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਚਨਾਬ ਬੇਸਿਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਰਫ਼ ਦੀ ਚਾਦਰ 10.02% ਤੱਕ ਸੁੰਗੜ ਗਈ ਹੈ। ਰਾਵੀ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 22.42% ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਅੱਗ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਿਘਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੇ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਨਵੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਕੱਲੇ ਸਤਲੁਜ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ 321 ਨਵੀਆਂ ਝੀਲਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦਾ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੇਂਦਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਝੀਲਾਂ ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਮੈਪਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ 321 ਝੀਲਾਂ ਦਾ ਵਾਧਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ 1,359 ਝੀਲਾਂ ਸਨ, ਜੋ 2021 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 1,632 ਹੋ ਗਈਆਂ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਕੇ 1,953 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 2022-23 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਹੋਈ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ, ਰਾਵੀ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਚਨਾਬ ਬੇਸਿਨ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 10.02% ਘੱਟ ਬਰਫ਼ ਪੈਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
