ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 10 ਮਾਰਚ 2025: ਮਹਾਂਕੁੰਭ (Mahakumbh) ਦੌਰਾਨ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਸੰਸਦ ‘ਚ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (ਸੀਪੀਸੀਬੀ) ਦੀ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ (CPCB report) ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸੰਗਮ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਦਾ ਪਾਣੀ ਨਹਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੀ ਸਫਾਈ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਵੱਛ ਗੰਗਾ ਮਿਸ਼ਨ ਤਹਿਤ 2022-23, 2023-24 ਅਤੇ 2024-25 ‘ਚ ਕੁੱਲ 7,421 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਲੋਕ ਸਭਾ ‘ਚ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਆਨੰਦ ਭਦੌਰੀਆ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਕੇ ਸੁਧਾਕਰਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਕੇਂਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਭੂਪੇਂਦਰ ਯਾਦਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ (CPCB report) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ pH, ਘੁਲਿਆ ਹੋਇਆ ਆਕਸੀਜਨ (DO), ਬਾਇਓਕੈਮੀਕਲ ਆਕਸੀਜਨ ਮੰਗ (BOD) ਅਤੇ ਫੇਕਲ ਕੋਲੀਫਾਰਮ (FC) ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਔਸਤ ਮੁੱਲ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੀਪੀਸੀਬੀ ਹਫ਼ਤੇ ‘ਚ ਦੋ ਵਾਰ ਸੱਤ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸ਼੍ਰੀਂਗਵੇਰਪੁਰ ਘਾਟ ਤੋਂ ਦਿਹਾਘਾਟ ਤੱਕ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਗਮ ਨੋਜ਼ (ਜਿੱਥੇ ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਦਾ ਮੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਗਰਾਨੀ 12 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੇ ਦਿਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸੀਪੀਸੀਬੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰਿਪੋਰਟ 3 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਐਨਜੀਟੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ‘ਚ 12 ਤੋਂ 26 ਜਨਵਰੀ, 2025 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦਾ ਡੇਟਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਸਥਾਪਿਤ 10 ਸੀਵਰੇਜ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟਾਂ (STPs) ਅਤੇ ਸੱਤ ਜੀਓਸਿੰਥੈਟਿਕ ਡੀਵਾਟਰਿੰਗ ਟਿਊਬਾਂ (ਜੀਓ-ਟਿਊਬਾਂ) ਦਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਡੇਟਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਬਾਅਦ ‘ਚ ਸੀਪੀਸੀਬੀ ਨੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾ ਕੇ 10 ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ 21 ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੋ ਵਾਰ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਲਈ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ 10 ਐਸ.ਟੀ.ਪੀ. ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 21 ਅਣਵਰਤੇ ਨਾਲੀਆਂ ਦੇ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਟ੍ਰੀਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਸੱਤ ਜੀਓ-ਟਿਊਬਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਮੇਲੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ‘ਚ 500 ਕਿਲੋਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (KLD) ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਅਸਥਾਈ STP ਅਤੇ 200 KLD ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਸੀਵਰੇਜ ਸਲੱਜ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ।
ਯਾਦਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਜਲ ਨਿਗਮ ਨੇ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਣਸੋਧੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ‘ਚ ਵਹਿਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉੱਨਤ ਆਕਸੀਕਰਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਮੇਲਾ ਖੇਤਰ ‘ਚ ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਪਖਾਨੇ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਘਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਕੂੜੇ ਦੇ ਨਿਪਟਾਰੇ ਲਈ ਲਾਈਨਰ ਬੈਗਾਂ ਵਾਲੇ ਡਸਟਬਿਨ ਵੀ ਰੱਖੇ ਗਏ ਸਨ।
Read More: Top Places to Visit in Prayagraj: ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ‘ਚ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰੀਨ ਸਥਾਨ
