5 ਜੂਨ 2025: ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਜਨਗਣਨਾ ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਸਾਲ 2021 ਤੋਂ ਜਨਗਣਨਾ ਦੀਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ਪੈਂਡਿੰਗ (panding) ਹਨ। ਪਰ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ (modi sarkar) ਨੇ ਜਨਗਣਨਾ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਵੀ ਅਸਲ ਜਨਗਣਨਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਨੂੰ 2021 ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਜਨਗਣਨਾ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਦੁਬਾਰਾ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜਨਗਣਨਾ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਜਨਗਣਨਾ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੋਕ ਨਿਰਧਾਰਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਨਗਣਨਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਛਾਣ ਪੱਤਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪਛਾਣ ਪੱਤਰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਨਗਣਨਾ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਜਨਗਣਨਾ। ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਬਿਜਲੀ, ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ, ਟਾਇਲਟ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਵਰਗੇ ਘਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਕਿਹੜੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ
ਦੂਜਾ ਫਾਰਮ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਬਾਦੀ ਰਜਿਸਟਰ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਘਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਵਾਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਿੰਗ, ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ, ਜਨਮ ਮਿਤੀ, ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ, ਵਿਆਹੁਤਾ ਸਥਿਤੀ, ਅਸਥਾਈ ਪਤਾ, ਮੌਜੂਦਾ ਪਤਾ, ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੁਖੀ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ, ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਆਹੁਤਾ ਸਥਿਤੀ, ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਮਰ, ਧਰਮ, ਸੰਪਰਦਾ, ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ ਜਾਂ ਕਬੀਲਾ, ਅਪੰਗਤਾ, ਮਾਂ-ਬੋਲੀ, ਕਿਹੜੀਆਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ, ਸਾਖਰਤਾ ਸਥਿਤੀ, ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਦਿਅਕ ਸਥਿਤੀ, ਉੱਚਤਮ ਸਿੱਖਿਆ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗੈਰ-ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਕੰਮ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ, ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ 29 ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਨਗਣਨਾ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ
ਇਸ ਵਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਨਗਣਨਾ ਦਾ ਕੰਮ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਹਿਲਾ 1 ਅਕਤੂਬਰ, 2026 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ 1 ਮਾਰਚ, 2027 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਨਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਜਾਤ ਆਧਾਰਿਤ ਜਨਗਣਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਾਤੀ ਜਨਗਣਨਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਓਬੀਸੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ‘ਤੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ।
Read More: ਲਾਲੂ ਪ੍ਰਸਾਦ ਯਾਦਵ ਦਾ ਦਾਅਵਾ, ਇਸ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਹੀ ਚੱਲੇਗੀ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ
