5 ਦਸੰਬਰ 2025: ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਡੈਮਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖ਼ਬਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਸਿਲਟੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ, ਪੰਜਾਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਪਾਣੀ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 24 ਡੈਮਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਿੱਚ 4,183.6 ਮਿਲੀਅਨ ਘਣ ਮੀਟਰ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਲਗਭਗ ਪੰਜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਸਿਲਟੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਡੈਮ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਣੀ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਸਨ।
ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨੇ 40 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਲਈ, ਅਤੇ 1.9 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਫਸਲਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਮਨੀਸ਼ ਤਿਵਾੜੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਸਿਲਟੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ 14 ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 222.3 ਐਮਸੀਐਮ (ਮਿਲੀਅਨ ਘਣ ਮੀਟਰ) ਪਾਣੀ ਘਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਗਾਰੇ ਕਾਰਨ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ 3,960.37 MCM ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ 18,882.974 MCM ਸੀ।
ਇਕੱਲੇ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਨੇ 2,568 MCM ਪਾਣੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਿਆਸ ਨਦੀ ਨੇ 1,190 MCM ਪਾਣੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਜਲ ਭੰਡਾਰ, ਕੌਸ਼ਲਿਆ ਡੈਮ, ਜਿਸਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ 13.68 MCM ਹੈ, ਨੇ 1.26 MCM ਪਾਣੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਕੇਂਦਰੀ ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰਾਲਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡੈਮਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਜਲ ਕਮਿਸ਼ਨ 166 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਈਵ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
Read More: ਪੌਂਗ ਡੈਮ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰ, ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਪਾਣੀ
