What is Chikungunya: ਬਰਸਾਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੀ ਤਰਾਂ ਫੈਲਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਮਹਾਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਫੈਲਣ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਾਂਗੇ |
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਕੀ ਹੈ ?
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਇੱਕ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਮੱਛਰਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਏਡੀਜ਼ ਏਜਿਪਟੀ ਅਤੇ ਏਡੀਜ਼ ਐਲਬੋਪਿਕਟਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ‘ਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। “ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ” ਨਾਮ ਖੁਦ ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ ਦੀ ਕਿਮਾਕੋਂਡੇ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ “ਮੁੜਿਆ ਹੋਇਆ” ਜਾਂ “ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ” ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਕਿ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘਾਤਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਣ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣਾਂ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਿਹਤ ਚਿੰਤਾ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਦੇ ਹੈ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਅਤੇ ਲੱਛਣ
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤਰੀਕਾ ਮੱਛਰ-ਮਨੁੱਖ-ਮੱਛਰ ਦਾ ਚੱਕਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਗੈਰ-ਸੰਕਰਮਿਤ ਮੱਛਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਤੀਬਰ, ਵਾਇਰੇਮਿਕ ਪੜਾਅ ‘ਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ), ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਅਦ ‘ਚ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ‘ਚ ਫੈਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਆਮ ਸੰਪਰਕ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ‘ਚ ਨਹੀਂ ਫੈਲਦਾ।
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ 3 ਤੋਂ 7 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:-
ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ: ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਅਚਾਨਕ ਆਉਣਾ ਇਸ ਸੰਕਰਮਣ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਬੁਖਾਰ 102 ਤੋਂ 105 ਡਿਗਰੀ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗੰਭੀਰ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ : ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਲੱਛਣ ਹੈ। ਦਰਦ ਅਕਸਰ ਸਮਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਰੀਰ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਜੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੰਨਾ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਖੜੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਫਿਰ ਚਲਣ ‘ਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਤਕਲੀਫ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਦਾਣੇ: ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਅੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਦਾਣੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਉੱਪਰ ਖਾਰਿਸ਼ ਹੋ ਵੀ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਹੀਂ ਵੀ।
ਹੋਰ ਲੱਛਣ: ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ‘ਚ ਦਰਦ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਜੀ ਕੱਚਾ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਵੀ ਆਮ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੁਖਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤੀਬਰ ਲੱਛਣ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਹਫ਼ਤਿਆਂ, ਮਹੀਨਿਆਂ ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਬਣਿਆ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਆਰਥਰਾਈਟਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਿਲ, ਅੱਖਾਂ ਜਾਂ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ।
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ:
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦੀ ਪਛਾਣ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1952 ‘ਚ ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ ‘ਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਨੇ ਅਫਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ‘ਚ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਇਸਦਾ ਭੂਗੋਲਿਕ ਦਾਇਰਾ ਵਧਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਫੈਲਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ‘ਚ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ 2005 ‘ਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਉੱਭਰਿਆ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਸਥਾਨਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦਾ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ:
ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਲਈ ਕੋਈ ਖਾਸ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਹਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਆਰਾਮ: ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਤੀਬਰ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਬਿਸਤਰੇ ‘ਤੇ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦਰਦ ਅਤੇ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪੈਰਾਸੀਟਾਮੋਲ ਵਰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐਸਪਰੀਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਾਨ-ਸਟੀਰੌਇਡਲ ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ ਡਰੱਗਜ਼ (NSAIDs) ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਸੰਭਾਵੀ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਅਕਸਰ ਨਿਰਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਈ ਗਰੇਡ ਬੁਖਾਰ ਉਤਾਰਨ ਲਈ ਪੈਰਾਸੀਟਾਂਮੋਲ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਸਿਰ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਉੱਤੇ ਰੱਖਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ: ਭਰਪੂਰ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਪੀਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ,ਗਲੂਕੋਜ -ਪਾਊਡਰ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਨਿੰਬੂ ਪਾਣੀ, ਲੱਸੀ ,ਅਦਰਕ- ਤੁਲਸੀ ਵਾਲੀ ਚਾਹ, ਹਲਦੀ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ, ਹਲਕਾ ਖਾਣਾ ਜਿਵੇਂ ਕੇ ਖਿਚੜੀ, ਦਾਲ-ਚਾਵਲ ਆਦੀ ਖਾ ਪੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਰੋਕਥਾਮ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ।
ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ:
ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਲਈ ਸਪਰੇ ,ਕਰੀਮ, ਅਗਰਬੱਤੀ ਆਦਿ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ।
ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਲੰਬੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਮੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਲੰਬੀਆਂ ਪੈਂਟਾਂ ਪਹਿਨਣਾ।
ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕੀਟ ਕੰਟਰੋਲ (Vector Control):
ਘਰਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ, ਗਲੀਆਂ, ਨਾਲੀਆਂ, ਕੂਲਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਕੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ।
ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਫੌਗਿੰਗ ਅਤੇ ਲਾਰਵੀਸਾਈਡਲ ਇਲਾਜ। ਜੇਕਰ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਲੱਛਣ ਵਧਣ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਫੈਮਲੀ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਫੇਰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਓ।
ਡਾਕਟਰ ਵਰਿੰਦਰ ਕੁਮਾਰ
ਸੁਨਾਮ ਉੱਧਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ
99149-05353
Read More: ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਿਵੇਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤੁਹਾਡਾ ਖਾਣ-ਪਾਣ ?
