16 ਮਈ 2025: ਉੱਤਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਾਰਾਮੂਲਾ, ਬਾਂਦੀਪੋਰਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ, (srinagar) ਅਨੰਤਨਾਗ, ਪੁਲਵਾਮਾ ਅਤੇ ਕੁਲਗਾਮ ਵਰਗੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਦੇ ਰੁਕਣ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ 38 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤੁਲਬੁਲ ਬੈਰਾਜ (Tulbul Barrage) ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ 1984 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਉੱਤਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੱਕ 100 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ ਕੋਰੀਡੋਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ, ਜੇਹਲਮ ਦਾ ਪਾਣੀ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਨਦੀ ਕਦੇ ਸੁੱਕਦੀ ਨਹੀਂ। ਇੱਕ ਲੱਖ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਸਿੰਜਾਈ ਅਧੀਨ ਹੋਣੀ ਸੀ, ਪਰ 1987 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੱਸ ਕੇ ਕੰਮ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ।
ਹੁਣ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ (jammu kashmir) ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਉਮਰ ਅਬਦੁੱਲਾ ਨੇ ਵੀ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤੁਲਬੁਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੰਧੂ ਸੰਧੀ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ 24 ਘੰਟੇ ਬਿਜਲੀ ਮਿਲੇਗੀ।
ਤੁਲਬੁਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵੁਲਾਰ ਝੀਲ ਦੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ ਹੈ।
ਤੁਲਬੁਲ (Tulbul project) ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਜੇਹਲਮ ਨਦੀ ‘ਤੇ ਵੁਲਾਰ ਝੀਲ ਦੇ ਮੂੰਹ ‘ਤੇ 440 ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨਲ ਲਾਕ-ਕਮ-ਕੰਟਰੋਲ ਢਾਂਚਾ ਸੀ। ਜੇਹਲਮ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਥੇ 3 ਲੱਖ ਬਿਲੀਅਨ ਘਣ ਮੀਟਰ ਦੀ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਤੁਲਬੁਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਲਾਗਤ ਇਸ ਸਮੇਂ 20 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ, ਪਰ ਜੇਹਲਮ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਏ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਉਸਾਰੀ ਮਿੱਟੀ ਹੇਠ ਦੱਬ ਗਈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਜੇਹਲਮ ਦਾ ਪਾਣੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੁਕ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲ ਵਗਦਾ ਰਿਹਾ।
ਪਹਿਲਗਾਮ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਕੈਬਨਿਟ ਕਮੇਟੀ (ਸੀਸੀਐਸ) ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹੋਈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ 5 ਵੱਡੇ ਫੈਸਲੇ ਲਏ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨਾ ਸੀ।
Read More: ਕੀ ਹੈ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ?
