Lala Lajpat Rai Jayanti 2025: ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ (Lala Lajpat Rai) ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ 28 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ (ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸ਼ੇਰ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਾਲ-ਬਾਲ-ਪਾਲ ਦੀ ਤਿੱਕੜੀ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਗੁਲਾਮੀ ਖਿਲਾਫ਼ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਗਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ‘ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਆਵਾਜ਼
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ, ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਅਤੇ ਵਿਪਿਨ ਚੰਦਰ ਪਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਗੂਆਂ ‘ਚੋਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸ਼ਤਾਂ ‘ਚ ਰਿਆਇਤਾਂ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੁਝ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤਿਲਕ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਮਾਂਡਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਬਿਪਿਨ ਚੰਦਰ ਪਾਲ ਦੇ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਧਾਰਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।
ਉਹ ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ ਅਤੇ ਬਿਪਿਨ ਚੰਦਰ ਪਾਲ ਦੇ ਨਾਲ “ਲਾਲ, ਬਾਲ ਅਤੇ ਪਾਲ” ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਤਿੱਕੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਇੱਕ ਬੁਲਾਰੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ‘ਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਆਵਾਜ਼ ਸਨ। ਉਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਹਵਾਲਿਆਂ ‘ਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਕੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ‘ਚ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ |
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਦੁੱਧ, ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ’ ਵਰਗੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਪਹਿਲੇ ਪੰਨੇ ‘ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕਮਾਂਡੋਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਤਸੱਦਦ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ‘ਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ‘ਸੱਭਿਅਕ ਸਰਕਾਰ’ ਕਹਿਣ ਦਾ ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦਾ ਜਨਮ (Birth of Lala Lajpat Rai)
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦਾ ਜਨਮ 28 ਜਨਵਰੀ 1865 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਢੁੱਡੀਕੇ ‘ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਮੁਨਸ਼ੀ ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬ ਦੇਵੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਉਹ ਛੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ‘ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਝੁਕਾਅ ਰੱਖਦਾ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। 1886 ‘ਚ ਉਹ ਹਿਸਾਰ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕੀਤੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਉਹ ਹਿਸਾਰ ਬਾਰ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ (Lala Lajpat Rai President of Congress)
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੀ ਹਿਸਾਰ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਵੱਲ ਵਧਣ ਲਈ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੂੰ 1920 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਕਲਕੱਤਾ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲਕਸ਼ਮੀ ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਸਰਵੈਂਟ ਆਫ ਦ ਪੀਪਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਛੂਤ-ਛਾਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ‘ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਵੱਲੋਂ ਬੰਗਾਲ ਵੰਡ ਦਾ ਵਿਰੁੱਧ (Lala Lajpat Rai’s opposition to the partition of Bengal)
ਜਦੋਂ 1897 ਅਤੇ 1899 ‘ਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਅਕਾਲ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸਨ। ਉਹ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਤੀ ਇੰਨੇ ਸਮਰਪਿਤ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਕਾਲ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਨਾਹ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕੀਤੀ। ਕਾਂਗੜਾ ‘ਚ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਰਾਹਤ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜਾਂ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸਨ।
ਸਾਲ 1905 ‘ਚ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਵੰਡ ਵਿਰੁੱਧ ਅੰਦੋਲਨ ‘ਚ ਸੁਰੇਂਦਰਨਾਥ ਬੈਨਰਜੀ ਅਤੇ ਬਿਪਿਨ ਚੰਦਰ ਪਾਲ ਦਾ ਮੋਢੇ ਨਾਲ ਮੋਢਾ ਜੋੜ ਕੇ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। 3 ਮਈ, 1907 ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ‘ਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਉਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਦੇ ਰਹੇ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ (Lala Lajpat Rai Death)
30 ਅਕਤੂਬਰ 1928 ਨੂੰ, ਜਦੋਂ ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਲਾਹੌਰ ਆਇਆ, ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਇਸਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਜੇਮਜ਼ ਏ. ਸਕਾਟ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ‘ਤੇ ਲਾਠੀਚਾਰਜ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ੇਰ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਆਪਣੀ ਗੰਭੀਰ ਹਾਲਤ ‘ਚ ਵੀ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਮੇਰੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਇੱਕ ਲਾਠੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤਾਬੂਤ ‘ਚ ਇੱਕ ਕਿੱਲ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ।” ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਮਤਭੇਦਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ‘ਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਸਕਾਟ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ‘ਤੇ ਗੁੱਸੇ ‘ਚ ਸੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ‘ਚ ਜ਼ਖਮੀ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ 17 ਨਵੰਬਰ 1928 ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖ ਦਿੱਤਾ| ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਅਹਿਮ ਹੈ |
Read More: Netaji Subhas Chandra Bose Jayanti 2025: ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਇਕ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ
