ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 27 ਅਪ੍ਰੈਲ 2024: ਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੰਕਟ (Water Crisis) ਡੂੰਘਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਕਾਫ਼ੀ ਖ਼ਰਾਬ ਦੱਸੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੂਬੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਸਿਰਫ 17 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਜਲ ਕਮਿਸ਼ਨ (CWC) ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਤੇਲੰਗਾਨਾ, ਕਰਨਾਟਕ, ਕੇਰਲ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰਨ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸੀਡਬਲਿਊਸੀ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਬੁਲੇਟਿਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਦੱਖਣੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 42 ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੰਡਾਰਨ ਸਮਰੱਥਾ 53.334 ਬੀਸੀਐਮ (ਬਿਲੀਅਨ ਘਣ ਮੀਟਰ) ਹੈ | ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਕੁੱਲ ਭੰਡਾਰਨ 8.865 ਬੀਸੀਐਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 17 ਫੀਸਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਇਸੇ ਮਿਆਦ (29 ਫੀਸਦੀ) ਦੌਰਾਨ ਸਟੋਰੇਜ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਇਸੇ ਮਿਆਦ (23 ਫੀਸਦੀ) ਲਈ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਸਟੋਰੇਜ ਪੱਧਰ ਇਹਨਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ (Water Crisis) ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ, ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਪਣਬਿਜਲੀ ਲਈ ਸੰਭਾਵੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹਨ।
ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸਾਮ, ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਰਗੇ ਰਾਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਤੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰਨ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸੁਧਾਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, 20.430 ਬੀਸੀਐਮ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਟੋਰੇਜ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ 23 ਨਿਗਰਾਨੀ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 7.889 ਬੀਸੀਐਮ ਪਾਣੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ 39 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ (34 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਅਤੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਔਸਤ (34 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਭੰਡਾਰਨ ਪੱਧਰ 11.771 ਬੀਸੀਐਮ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 49 ਨਿਗਰਾਨੀ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ 31.7 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਸਟੋਰੇਜ ਪੱਧਰ (38 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਅਤੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਔਸਤ (32.1 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭੰਡਾਰਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਪੱਛਮੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭੰਡਾਰਨ ਪੱਧਰ 11.771 BCM ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਜਲ ਪੱਧਰ 49 ਨਿਗਰਾਨ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ 31.7 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦਾ ਭੰਡਾਰਨ ਪੱਧਰ ਵੀ ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਔਸਤ (32.1 ਫੀਸਦੀ) ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਲ ਭੰਡਾਰਨ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।