ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 30 ਅਗਸਤ 2023: ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਦਭੁਤ ਖਗੋਲੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਣਗੇ। 30 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਬੇਹੱਦ ਖਾਸ ਰੂਪ ‘ਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਚੰਦ, ਸੁਪਰਮੂਨ ਅਤੇ ਬਲੂ ਮੂਨ ਇਕੱਠੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣਗੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਪਰ ਬਲੂ ਮੂਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰ ਬਲੂ ਮੂਨ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਚੰਦਰਮਾ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ। ਬ੍ਰਿਟੇਨ ‘ਚ ਇਹ ਰਾਤ 8.08 ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਮੇਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਸ਼ਾਮ 7.45 ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਰਾਤ 8.30 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਾਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।
ਬਲੂ ਮੂਨ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਰੰਗ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੂਜੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਬਲੂ ਮੂਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ 1940 ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦਿਨ ਸੁਪਰਮੂਨ ਵੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਚੰਦ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ ਪਰ ਨੀਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।
ਸੁਪਰ ਬਲੂ ਮੂਨ 2023 ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਸਮੇਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ?
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਸੁਪਰ ਬਲੂ ਮੂਨ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਠੀਕ 6.35 ਮਿੰਟ ਬਾਅਦ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਸ਼ਾਮ 8.37 ਤੋਂ 9.35 ਤੱਕ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਵੀਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ 4.42 ਮਿੰਟ ਪਹਿਲਾਂ ਡੁੱਬੇਗਾ। ਬਲੂ ਮੂਨ ਦੀ ਘਟਨਾ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਘਟਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਲਗਭਗ 2 ਤੋਂ 3 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ ‘ਤੇ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਘਟਨਾ 22 ਅਗਸਤ, 2021 ਨੂੰ ਵਾਪਰੀ। ਪਿਛਲੀ ਵਾਰ 2018 ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਪੂਰਾ ਸੁਪਰਮੂਨ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਸਾਲ 2037 ‘ਚ ਮੁੜ ਨਜ਼ਰ ਆਵੇਗਾ। ਸੁਪਰ ਬਲੂ ਮੂਨ ਕਾਰਨ ਚੰਨ ਆਮ ਦਿਨਾਂ ਨਾਲੋਂ 40 ਫੀਸਦੀ ਵੱਡਾ ਅਤੇ 30 ਫੀਸਦੀ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਅੱਜ ਯਾਨੀ 30 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ 357,244 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੋ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਦੂਰੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਸੁਪਰਮੂਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਅੰਡਾਕਾਰ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਚੰਦ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਦਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਅਪੋਜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪੈਰੀਜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਪੈਰੀਜੀ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਚੰਦਰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਪਰਮੂਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਲੂ ਮੂਨ ਕੀ ਹੈ ?
ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਇੱਕ ਚੱਕਰ 29.5 ਦਿਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਵਾਰ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਬਲੂ ਮੂਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਚੰਦ ਕਦੇ ਨੀਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ?
ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਚੰਦ ਕਦੇ ਨੀਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਵਾਬ ਹਾਂ ਹੈ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਿਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਧੂੰਏਂ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਬੱਦਲ ਛਾਇਆ ਹੋਵੇ ਕਿ ਧੁੰਦ ਹਵਾ ਵਿਚ ਧੋਤੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਚੰਦਰਮਾ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਲਾਲ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੀਲੀ ਜਾਂ ਹਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਗਲਾ ਬਲੂ ਸੁਪਰਮੂਨ 14 ਸਾਲ ਬਾਅਦ 2037 ‘ਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।