31 ਦਸੰਬਰ 2024: ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ UPI ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੈਟਰੋਲ ਪੰਪਾਂ (petrol pumps to restaurants) ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਤੱਕ ਲੋਕ ਨਕਦ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਡਿਜੀਟਲ(digital transactions) ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਕਦੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਆਸਾਨ ਕੰਮ ਕੁਝ ਜੋਖਮ ਭਰਿਆ ਵੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, QR ਕੋਡ(QR codes) ਨੂੰ ਸਕੈਨ (scanned) ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ, ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਅਸਲੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਫਰਜ਼ੀ QR ਕੋਡ (QR codes) ਸਕੈਨ ਕਰਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਘੁਟਾਲਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਘੋਟਾਲਾ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ QR ਕੋਡ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਇਸਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਠੱਗ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਅਸਲੀ ਦੀ ਬਜਾਏ ਫਰਜ਼ੀ QR ਕੋਡ ਸਕੈਨ ਕਰਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਕੈਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਕੈਨਰ (scanner) ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਭੁਗਤਾਨ ਲਈ ਸਕੈਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਾਲਵੇਅਰ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਫਾਈਲ (file0 ਨੂੰ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਲਿੰਕ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੈਕਰ ਫੋਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਇੰਸਟਾਲ ਕਰਕੇ ਸਾਰੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਤੱਕ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਹੈਕਰ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ‘ਚ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇੱਕ ਘਪਲਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ
QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ। ਸ਼ੱਕੀ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ QR ਕੋਡਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਨਾ ਕਰੋ।
ਕੋਈ ਵੀ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਨਾ ਕਰੋ। ਹਰੇਕ ਲਿੰਕ ਜਾਂ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅੱਗੇ ਵਧੋ।
ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਐਪਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ Google Play Store ਅਤੇ Apple ਐਪ ਸਟੋਰਾਂ ਵਰਗੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਟੋਰਾਂ ਤੋਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ।
READ MORE: UPI Transactions: UPI ਰਾਹੀਂ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਕਰ ਸਕੋਗੇ 5 ਲੱਖ ਤੱਕ ਲੈਣ ਦੇਣ, ਲਾਗੂ ਹੋਈ ਸੀਮਾ