ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 26 ਜੁਲਾਈ 2023: ਦੇਸ਼ 24ਵਾਂ ‘ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੇ ਦਿਵਸ’ (Kargil Vijay Diwas) ਮਨਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਸ ਦਿਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸੈਨਿਕ ਦੇ ਬਲਿਦਾਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 26 ਜੁਲਾਈ 1999 ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜ ਕੇ ਉੱਚੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਝੰਡਾ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਕਾਰਗਿਲ ‘ਚ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਜੰਗ ਨੂੰ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ 26 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੇ ਦਿਵਸ (Kargil Vijay Diwas) ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਦੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੋਈ।
ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲਾਂ :-
ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਮਈ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ 1999 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਾਰਗਿਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਇਹ ਯੁੱਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਭਾਰਤ-ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ।
“ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ” ਸ਼ਬਦ ਕਾਰਗਿਲ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਉੱਚੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਕੁਝ ਚੋਟੀਆਂ 18,000 ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉੱਚੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਯੁੱਧ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।ਇਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ |
ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ, ਹਵਾਈ ਸ਼ਕਤੀ, ਅਤੇ ਪੈਦਲ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੇ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹਵਾਈ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਰਣਨੀਤਕ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਤੋਂ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ।
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਅਫਸਰ ਕੈਪਟਨ ਵਿਕਰਮ ਬੱਤਰਾ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਦਲੇਰਾਨਾ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਇਕ ਬਣ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਬਦ, “ਯੇ ਦਿਲ ਮਾਂਗੇ ਮੋਰ” ਜੰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੋਕ ਅੱਜ ਵੀ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਟੋਲੋਲਿੰਗ, ਟਾਈਗਰ ਹਿੱਲ ਅਤੇ ਪੁਆਇੰਟ 4875 ਸਮੇਤ ਰਣਨੀਤਕ ਚੋਟੀਆਂ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ।
ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ 1971 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫੌਜੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।
ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਅੰਤ :-
3 ਮਈ, 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਚਰਵਾਹਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
5 ਮਈ, 1999: ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਵੱਲੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਪੰਜ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
10 ਮਈ 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ’ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਅਸਲਾ ਡਿਪੂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ।
26 ਮਈ 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
27 ਮਈ 1999: ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮਿਗ-27 ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ 4 ਕਰੂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਜੰਗੀ ਕੈਦੀ ਵਜੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਪਾਇਲਟ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
31 ਮਈ 1999: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ।
1 ਜੂਨ, 1999: ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ।
5 ਜੂਨ, 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
9 ਜੂਨ, 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਬਟਾਲਿਕ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
10 ਜੂਨ, 1999: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਜਾਟ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੇ ਛੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਗੜੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਾਪਸ ਕੀਤੀਆਂ।
13 ਜੂਨ, 1999: ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਰਾਹ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਹੋਏ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟੋਲੋਲਿੰਗ ਚੋਟੀ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।
15 ਜੂਨ 1999: ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਿਲ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ।
20 ਜੂਨ 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ 11 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਾਈਗਰ ਹਿੱਲ ਨੇੜੇ ਪੁਆਇੰਟ 5060 ਅਤੇ ਪੁਆਇੰਟ 5100 ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
5 ਜੁਲਾਈ 1999: ਬਿਲ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੇ ਕਾਰਗਿਲ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
11 ਜੁਲਾਈ, 1999: ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਬਟਾਲਿਕ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
14 ਜੁਲਾਈ 1999: ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵਿਜੇ’ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
26 ਜੁਲਾਈ, 1999: ਕਾਰਗਿਲ ਯੁੱਧ ਸਮਾਪਤ ਹੋਇਆ।