31 ਜਨਵਰੀ 2025: ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ “ਮੈਨੂੰ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ,” ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸੇ ਵੀ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਡਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ (body) ਦੀ ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਵੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ਤਰੇ, ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਈ ਅੰਗ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਡਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ।
ਦਿਲ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਡਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਤੇਜ਼ ਧੜਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਡਰੇਨਾਲਿਨ ਹਾਰਮੋਨ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ “ਲੜੋ ਜਾਂ ਭੱਜੋ” ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਅਸੀਂ ਲੜਨ ਜਾਂ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਘਬਰਾਹਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵੀ ਅਸਧਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ-
– ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਅਚਾਨਕ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
– ਘਬਰਾਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
– ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀਪਨ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
ਦਿਮਾਗ
ਦਿਮਾਗ ਦਾ “ਐਮੀਗਡਾਲਾ” ਹਿੱਸਾ ਡਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਡਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਸੋਚਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਡਰ ਇੰਨਾ ਤੀਬਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ “ਖਾਲੀ” ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ
– ਅਚਾਨਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਸੁੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
– ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
– ਕਿਸੇ ਵੀ ਫੈਸਲੇ ‘ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ।
ਫੇਫੜੇ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਡਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਸਾਹ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਹਾਈਪਰਵੈਂਟੀਲੇਸ਼ਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੱਕਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ
– ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
– ਸਾਹ ਅਚਾਨਕ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
– ਘਬਰਾਹਟ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੰਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਅੰਗ-
ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਦਿਲ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਵੱਲ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਭੇਜਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ ਅਤੇ ਪੈਰ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਸੁੰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਰ ਕਾਰਨ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਵੀ ਕੰਬਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ
– ਹੱਥ ਅਤੇ ਪੈਰ ਠੰਡੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
– ਉਂਗਲਾਂ ਸੁੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
– ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਕੰਬਣਾ ਜਾਂ ਝਰਨਾਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
ਚਮੜੀ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ “ਗੁਜ਼ਬੰਪਸ” ਯਾਨੀ ਕਿ ਹੰਸਬੰਪਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ
– ਅਚਾਨਕ ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਧੱਫੜ (ਗੁਜ਼ਬੰਪ) ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
– ਸਰੀਰ ਠੰਡਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਮੌਸਮ ਠੰਡਾ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਪੇਟ
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਘਬਰਾਹਟ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਲਟੀਆਂ ਆਉਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪੇਟ ਖਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ?
– ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਹਰਕਤ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
– ਬਦਹਜ਼ਮੀ, ਐਸੀਡਿਟੀ ਜਾਂ ਦਸਤ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
– ਭੁੱਖ ਅਚਾਨਕ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ
ਡਰ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਖ਼ਤਰੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਕੱਸ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਡਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਗਰਦਨ, ਮੋਢਿਆਂ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਛਾਣੋ
– ਸਰੀਰ ਅਚਾਨਕ ਕਠੋਰ ਜਾਂ ਭਾਰੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
– ਗਰਦਨ, ਮੋਢਿਆਂ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਅਕੜਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
– ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਭਾਰੀਪਨ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
ਡਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਹੈ?
-ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਆਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
– ਧਿਆਨ (ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।)
– ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਓ ਕਿ ਡਰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਹੈ।
– ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
-ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਡਰ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
-ਕੋਈ ਮਨਪਸੰਦ ਗਾਣਾ ਸੁਣੋ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਡਰ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗਾ।
Read More: Liver healthy: ਜਿਗਰ ਦੇ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਣੋ