ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 17 ਜਨਵਰੀ 2024: ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਕਦਮ ਚੁੱਕਦੇ ਹੋਏ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਸੰਜੀਵ ਕੌਸ਼ਲ ਨੇ ਸਾਲ 2024-25 ਲਈ ਰਾਜ ਦੀ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਸਕੀਮ ਰਾਜ ਦੇ ਬੱਸ ਫਲੀਟ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ (Electric buss), CNG ਅਤੇ BS-VI ਡੀਜ਼ਲ ਬੱਸਾਂ ਸਮੇਤ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕੈਬਨਿਟ ਸਕੱਤਰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਐਨਸੀਆਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬਾਰੇ ਸੱਦੀ ਗਈ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ। BS-III/IV ਡੀਜ਼ਲ ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 10 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ 185 ਵਾਹਨ ਅਤੇ 15 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਡੀਜ਼ਲ ਦੇ 461 ਵਾਹਨ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ UNCR ਵਿੱਚ ULBs, PWD, HSVP, NHAI ਅਤੇ HSIIDC ਦੁਆਰਾ ਧੂੜ ਕੰਟਰੋਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸੈੱਲ (18 ਨੰਬਰ) ਗਠਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਵਿੱਚ ਨੋਡਲ ਅਫਸਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। HSPCB ਨੇ NCR ਵਿੱਚ 500 ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਪਲਾਟ ਖੇਤਰ ‘ਤੇ ਉਸਾਰੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਧੂੜ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਸਵੈ-ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਈ ਵੈੱਬ ਪੋਰਟਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 16 ਜਨਵਰੀ 2024 ਤੱਕ, 738 ਸਾਈਟਾਂ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਧੂੜ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ 534 ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਐਂਟੀ-ਸਮੋਗ ਗਨ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਐਨਸੀਆਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਵੀਪਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ, ਪਾਣੀਪਤ ਅਤੇ ਸੋਨੀਪਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦਾ ਕੰਮ ਆਟੋਮੋਟਿਵ ਰਿਸਰਚ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਪੁਣੇ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜ ਹੋਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਰੇਵਾੜੀ, ਝੱਜਰ, ਜੀਂਦ, ਰੋਹਤਕ ਅਤੇ ਚਰਖੀ ਦਾਦਰੀ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਟੈਂਡਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਬੋਰਡ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪੀ ਰਾਘਵੇਂਦਰ ਰਾਓ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਧੀਕ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਸੁਧੀਰ ਰਾਜਪਾਲ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਧੀਕ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਵਿਨੀਤ ਗਰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।
ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ‘ਚ ਈ-ਬੱਸਾਂ ਚੱਲਣਗੀਆਂ
ਕੌਸ਼ਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਨੌਂ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ ਕੰਟਰੈਕਟ (ਜੀਸੀਸੀ) ਮਾਡਲ ਦੇ ਤਹਿਤ 375,12 ਮੀਟਰ ਈ-ਬੱਸਾਂ (Electric buss) ਦੀ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੂਨ 2024 ਤੱਕ ਸਾਰੀਆਂ 375 ਈ-ਬੱਸਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਕੌਸ਼ਲ ਨੇ ਆਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ (MoHUA) ਦੁਆਰਾ ਈ-ਬੱਸਾਂ (Electric buss) ਦੀ ਖਰੀਦ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਫਰੀਦਾਬਾਦ (ਹਰੇਕ 100 ਈ-ਬੱਸਾਂ) ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਰੀਆਂ 200 ਈ-ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਦਸੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਰਾਜ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ 500 ਨਵੀਆਂ ਸਟੈਂਡਰਡ BS-VI ਡੀਜ਼ਲ ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ 150 HVAC BS-VI ਡੀਜ਼ਲ ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਨਵੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਨਵੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਬੱਸ ਫਲੀਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਡਿਪੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਲੀ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ BS-VI ਸਟੈਂਡਰਡ ਦੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਹੀ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਸਾਰੀਆਂ BS-III ਅਨੁਕੂਲ ਬੱਸਾਂ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ NCR ਡਿਪੂਆਂ ਤੋਂ ਪੜਾਅਵਾਰ ਬਾਹਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਫਰੀਦਾਬਾਦ, ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਸੋਨੀਪਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀਆਂ BS-IV ਅਨੁਕੂਲ ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਅਕਤੂਬਰ ਤੱਕ ਗੈਰ-ਐੱਨਸੀਆਰ ਡਿਪੂਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ, BS-VI ਅਨੁਕੂਲ ਡੀਜ਼ਲ ਬੱਸਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜੋ ਫਲੀਟ ਦੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1030 BS-III ਅਨੁਕੂਲ ਡੀਜ਼ਲ ਬੱਸਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 500 ਬੱਸਾਂ NCR ਡਿਪੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੌਸ਼ਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੱਕ ਸਾਰੀਆਂ 500 BS-III ਬੱਸਾਂ ਨੂੰ ਰੀਟਰੋਫਿਟ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਐਨਸੀਆਰ ਡਿਪੂਆਂ ਤੋਂ ਪੜਾਅਵਾਰ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ, NCR ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 10 ਲੱਖ ਵਾਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਲਰ-ਕੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪਾਲਣਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਰਜਿਸਟਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉੱਚ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪਲੇਟ (HSRP) ਅਤੇ ਰੰਗ-ਕੋਡ ਵਾਲੇ ਸਟਿੱਕਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਗਾਏ ਬਿਨਾਂ RCs ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਦੇ ਹਨ।