ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 8 ਨਵੰਬਰ 2021 : ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਨੀਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਾਗਰਿਕ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਬੈੱਡਾਂ ਜਾਂ ਬੋਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰੇ ਜਾਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ? ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬੇਹਿਸਾਬ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰੀ ਵੱਸ ਇਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਅੱਜ 8 ਨਵੰਬਰ ਹੈ। ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ 2016 ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰਾਤ 8 ਵਜੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ 500 ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਇਹDemonetisation ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਨੋਟ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਕਰੰਸੀ ਦਾ 86 ਫੀਸਦੀ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨੋਟਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ? ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਨੋਟਬੰਦੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ?
ਕੀ (Demonetisation)ਇਹ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ‘ਤੇ ਸਰਜੀਕਲ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਸੀ?
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨੋਟਬੰਦੀ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਸਲ ਨੀਤੀ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਟੀਚੇ ਸਨ। ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਾਅਦਾ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਬੇਹਿਸਾਬ ਨਕਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਪੈਸਾ ਸਿੱਧਾ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਨੀਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਹੜਾ ਇਮਾਨਦਾਰ ਨਾਗਰਿਕ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਬੈੱਡਾਂ ਜਾਂ ਬੋਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰੇ ਜਾਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ? ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬੇਹਿਸਾਬ ਪੈਸਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲੇਗਾ। ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ‘ਤੇ ਸਰਜੀਕਲ ਸਟਰਾਈਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ।
ਕੀ ਨੋਟਬੰਦੀ ਨਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਧਿਆ?
ਨੋਟਬੰਦੀ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਉਛਾਲ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਸ ਤਰਕ ਨਾਲ ਨੋਟਬੰਦੀ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੂਲ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮੂਲ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਦਮ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਨਕਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਘਟੇਗਾ। ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਅਸਲ ਕਾਰਨ ਬੇਹਿਸਾਬ ਪੈਸਾ ਹੈ। ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣ ਨੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਗਰੀਬ ਇਸ ਅੱਗ ਨਾਲ ਝੁਲਸ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਮੱਧ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਵਰਗ ਦੀ ਖਰੀਦ ਸਮਰੱਥਾ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਜਾਂ ਮਕਾਨ ਖਰੀਦਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਚੈੱਕ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਕਦੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਮਾਨਦਾਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਾਇਦਾਦ ਖਰੀਦਣੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਨਾਲ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਆਮ ਲੋਕ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ‘ਚ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਅਦਲਾ ਬਦਲੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀਆ ਕਤਾਰਾਂ ‘ਚ ਖੜੇ ਖੜੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾ ਵੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੀ | ਜਦਕਿ ਅਫ਼ਸਰ ਸ਼ਾਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਰਾਤੋ- ਰਾਤ ਨਵੇਂ ਪੁਰਾਣੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸੀ | ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਹਰ ਵਾਰ ਜਦੋ ਵੀ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਮਾਰ ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ |
