ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 30 ਸਤੰਬਰ 2023: 2000 ਰੁਪਏ (2000 notes) ਦੇ ਨੋਟ ਵਾਪਸ ਕਰਨ ਜਾਂ ਬਦਲਣ ਦੀ ਅੱਜ ਆਖ਼ਰੀ ਮਿਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1 ਅਕਤੂਬਰ ਤੋਂ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਦਾ ਮੁੱਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਵੱਲੋਂ 2,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਨੋਟ ਬਦਲਣ ਦੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਹੁਣ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
30 ਸਤੰਬਰ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਮਿਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਵੈਧ ਰਹਿਣਗੇ ਪਰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। 30 ਸਤੰਬਰ ਦੀ ਅੰਤਮ ਤਾਰੀਖ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿਰਫ ਆਰਬੀਆਈ ਤੋਂ ਨੋਟ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। 30 ਸਤੰਬਰ ਤੱਕ, RBI ਦੇ 19 ਖੇਤਰੀ ਦਫਤਰਾਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ 1 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮਈ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 93 ਫੀਸਦੀ ਕਰੰਸੀ ਨੋਟ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ‘ਚ ਵਾਪਸ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 31 ਅਗਸਤ, 2023 ਤੱਕ 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕੀਮਤ 3.32 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ।
ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਐਕਟ, 1934 ਦੀ ਧਾਰਾ 24(1) ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਵੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ ₹2000 ਮੁੱਲ ਦੇ ਨੋਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਭ 500 ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਬੈਂਕ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਪੰਕਜ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਦੋਂ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਨੋਟ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ‘ਇਸ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਅਤੇ ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ‘ਕਲੀਨ ਨੋਟ ਪਾਲਿਸੀ’ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨੋਟ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।